Ik schrok van de cijfers over zelfmoord van vorig
jaar; 1917 mensen besloten een einde te maken aan hun leven. De regering wil nu meer geld beschikbaar stellen voor de zelfmoordpreventielijn en onderzoek om te achterhalen waarom mensen en ook veel jongeren hiertoe overgaan. Ik denk overigens dat ‘besluiten’ niet het goede woord is. Mensen worden tot zoiets ‘gedreven’, door wanhoop, eenzaamheid, een moment van bewustzijnsvernauwing, een moment van extreme labiliteit. Een ‘normaal’ denkend mens, wil leven.
Een mens die een grote disbalans doormaakt, door een geestesziekte
of andere innerlijke pijn, kan tot dit soort daden komen. ‘Normaal’ is het
nooit en ik zie een tendens in de samenleving dat men over zelfmoord praat als ‘een
keuze’, dat het onvermijdelijk was, dat we het hoofd maar in de schoot moeten
leggen en accepteren dat de betreffende persoon ‘toch niet meer te redden’ was.
Zelfs Maxima, die onlangs haar zuster verloor aan suïcide, beweerde voor de
camera ‘dat ze niet meer te redden was, ze was te ziek’, dit verbijsterde mij zeer. Iedereen is, naar mijn bescheiden mening, te redden, het vraagt alleen heel veel inzet en vertrouwen van de omgeving en de patiënt. En wie gelooft, moet onvoorwaardelijk durven vertrouwen op God. In de Bijbel staan genoeg voorbeelden van mensen die ‘depri’ of somber waren, zoals David, de bejubelde koning die toch ook heel menselijk en beperkt kon zijn in zijn handelen. Als hij het uitriep naar God, in zijn diepste wanhoop, dan kwam die hem te hulp. God laat zijn kinderen niet steunen. Hij is betrokken bij ons, ziet naar ons om.
En dan heb je zo’n stichting Nederlandse Vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde, die stervenshulp wil voor mensen die hun leven als ‘voltooid’
beschouwen. Je kunt via die vereniging pillen bestellen als je geen zin meer
hebt om te leven, je pleegt zelf euthanasie als je een bepaald stappenplan hebt
doorlopen en een consulent bevestigt dat het OK is, kan je de pillen gaan innemen.
Je maakt er zelf een einde aan. Vaak betreft dit oudere mensen, die niet verder willen aftakelen maar de marges worden steeds meer verruimd. Als je geen zin meer hebt in je leven, dan kan je sowieso weerklank vinden bij deze stichting om je een handje te helpen. Het ultieme zelfbeschikkingsrecht.
Een oudere buurman liet zich een paar weken geleden euthanaseren,
het was een aardige en nuchtere man. Ik sprak hem regelmatig en hij was de laatste jaren ziek. Van God/Jezus moest hij niets weten, dan keek hij een beetje stuurs weg. Op de dag dat hij heenging, waren wij gelukkig niet in de buurt. Van een andere buurvrouw hoorde ik dat de huisarts naar binnenging, er even
klassieke muziek klonk, toen was het stil en werd hij afgevoerd in een body bag omdat hij zijn lichaam beschikbaar wilde stellen aan de wetenschap. Zijn kinderen stonden voorafgaand aan deze heftige daad, nog een sigaretje met hem te roken. Het duurde allemaal niet langer dan een kwartier.
Euthanasie en zelfmoord wil ik hier niet door elkaar
gebruiken. Het eerste komt vaak voort uit een wanhoopsdaad en het schijnt dat
de meeste mensen impulsief tot die daad overgaan. Het is in de meeste gevallen
allesbehalve een geregisseerd einde terwijl euthanasie dat wel is. Met beide
situaties ben ik dus indirect geconfronteerd geweest: mijn jeugdvriendin met wie ik
lief en leed heb gedeeld, enorm veel lol heb gehad en haar eerste baby in mijn
armen sloot, pleegde zes jaar geleden zelfmoord. Het was een regelrechte
nachtmerrie om dit te vernemen. Ze leek uiterlijk alles voor elkaar te hebben;
goed uitziend, succesvol maar natuurlijk ook met haar eigen sores. Het groeide
haar boven het hoofd, ze werd ‘ziek’ in haar hoofd en liet vier kinderen, een
rouwende man, familie en vrienden achter. Ik denk nog heel vaak aan haar en ben verbijsterd over haar levenseinde, het went nooit omdat het niet klopt.
Dat is geen oordeel over haar of over wie dan ook, maar ik weiger het normaal
te vinden als mensen eruit stappen, op vaak zeer dramatische wijze.
Het lijkt erop alsof we steeds meer de computers worden waar we onszelf dagelijks zo gretig mee bedienen en het contact verliezen met elkaar, als medemens. De eenvoud lijkt weg te sijpelen uit de samenleving, alles wordt gecompliceerd gemaakt. En lijkt te draaien om uiterlijk, succes en geld. Dit schijnt veel mensen wanhopig te maken, vooral jongeren kunnen het niet bijbenen als ze maar ‘mooi en cool’ moeten zijn op sociale media.
Mensen horen te blijven leven, dan gaan ze maar jaren in therapie, als dat
ze helpt, ga kleien, joggen, koffieleuten in een praatgroep, anderen helpen, schijnt ook heel heilzaam te zijn of schreeuw het uit naar God, roep Hem aan, vraag hem je te genezen -wat zeker helpt-. Maar God is in onze maatschappij naar de marge verdrongen, heel veel mensen kennen Hem niet meer of zoeken Hem niet meer, terwijl hij juist de grootste Geneesheer is en dat zullen de mensen die Hem wel weer hebben gevonden, beamen. Ook hiervan heb ik een voorbeeld. In de gemeente van Jan Zijlstra, Wings of Healing, kwam eens een man die ernstig depressief was. Hij wilde naar de genezingsdienst gaan en voor de deur van de gemeente, zelfmoord plegen om aan te tonen dat God volgens hem niet bestond. Daar aangekomen, raakte de liefde van God zijn hart en genas hij van zijn depressie. Hij kwam tot geloof en leeft. Dat zijn getuigenissen waar ik hoop door krijg en die verhalen hoor je veel te weinig in onze mainstream media die alleen maar gefocust lijken op sensatie, dood en verderf.
Misschien erger je je als je dit allemaal leest en denk je: ’Hee wijsneus, wat stel je dan voor als mensen heel veel pijn hebben en niet meer herstellen van een ziekte?’
Ik ben getuige geweest van palliatieve sedatie bij drie naaste familieleden. Dit
wordt toegepast bij mensen die terminaal zijn. De patiënt krijgt geen eten en drinken meer en zakt langzaam weg, als er sprake is van heel erge pijn, dan wordt er soms morfine toegediend. Hoe dan ook, iemand gaat op een natuurlijke wijze heen. Waarom ik hier voorstander van ben, heeft te maken met het feit dat mensen vaak pas aan het einde van hun leven in het reine gaan komen met hun leven. Eigenlijk zou je je hele leven steeds opnieuw een moment moeten nemen om te bezinnen en terug te kijken, maar heel veel mensen doen dit pas in het aanschijn van de dood. In vrede sterven (of je nu wel of niet in de hemel en hel gelooft), is ontzettend belangrijk voor de persoon die heengaat maar ook voor de nabestaanden.
In de gevallen die ik hiervoor besproken heb, heb ik als
nabestaande of indirecte getuige, de enorme impact ervaren die zelfmoord en euthanasie op de nabestaanden hebben. Mijn jeugdvriendin zal ik het nooit verwijten maar ze heeft een enorm gat geslagen met haar daad, de impact op haar gezin en nabestaanden en dus ook op mij, is heel groot geweest. Mensen blijven verslagen achter. De buurman stond veel verder van mij af, maar de periode dat hij naar dit besluit toe leefde en ertoe overging, was voor iedere omstander voelbaar. Het drukte zwaar op de hele omgeving. In het geval van de palliatieve sedatie, had
ik geen naar gevoel bij me, afgezien van het verdriet wat afscheid altijd met zich meebrengt. Het was natuurlijk en er was geen hevige strijd.
Er was sprake van overgave. En iedereen kon rustig afscheid nemen.
Ik ben van mening dat het adagium: Je leeft niet voor jezelf en je sterft niet voor jezelf, altijd van toepassing is. We zijn als mens altijd verbonden met onze omgeving. Ook als we minder valide worden, oud of ziek, dan nog kunnen we een verschil maken in onze omgeving door dat wat we wel kunnen, te doen. Iedereen telt mee, altijd.
