We leven in een beeldencultuur en beelden zijn hardnekkig.

Een aantal decennia geleden werd in sommige christelijke kringen de televisie in de ban gedaan omdat dit medium ‘de duivel in huis zou halen’, het zou gelovigen wegtrekken van God en hun aandacht verdelen. Uiteindelijk is televisie een niet weg te denken onderdeel geworden van de samenleving en daarmee ook de beelden die erover ons uitgestort worden. Beelden van schoonheid, geweld, informatie, entertainment en inderdaad veel ‘valse’ beelden. We worden gehersenspoeld met nieuwsflitsen over moord en doodslag maar daarmee is er nog geen einde aan gekomen. Het lijkt eerder of we eraan gewend zijn geraakt.

Zo is het ook met de beelden die we, al dan niet terecht, van elkaar hebben. Die vriend van je die altijd snel op de kast zit bij een bepaalde opmerking. Misschien is hij inmiddels veranderd maar bestaat nog altijd het beeld van hem dat ie snel ‘op zijn teentjes is getrapt’.

Of die vriendin die alle aandacht opeist en je doodmoe achterlaat na een gesprek waarin vooral zij centraal staat. Mogelijk is ze inmiddels tot inzicht gekomen dat ze minder egocentrisch moet zijn en meer moet openstaan voor de ander maar het beeld van ‘egotripper’ zal nog wel even aan haar blijven kleven …

En dan de beelden in de familie: de betuttelende moeder, de hardwerkende vader, de toegewijde zoon … Hokjes waarin we in de loop van ons leven ongemerkt terecht zijn gekomen en onbewust zijn we ons gaan gedragen naar dat beeld. De toegewijde zoon kan er weleens helemaal geen zin meer in hebben om altijd op te draven maar ja, hoe doorbreek je dat patroon? Die neef die vaak depressief leek, is uit zijn dip gegroeid maar menigeen ziet hem nog als de treurwilg van de familie. Of die nicht die kon toch niet leren? … Nu blijkt ze geslaagd voor haar bachelor.

En dan natuurlijk de beelden die hardnekkig positief zijn en niet blijken te kloppen: ‘Dat doet mijn zoon niet ‘(blijkt al een jaar te blowen) ‘Ik ken mijn man/vrouw door en door’ (gaat al een paar maanden op stap met de buurvrouw/man), ‘Hij is 100% betrouwbaar’ (doet af en toe een greep uit de kas) … Het is maar wat je wilt zien.

Het hebben van een beeld maakt het makkelijk om door te gaan op de voet waarop we al bezig waren. Iedereen heeft zijn plaats in de ‘orde der dingen’ in sommige samenlevingen zit je in een bepaald systeem zoals het communisme of in een kaste en daar kom je ‘nooit’ uit. Al ben je nog zo slim of onderlegd. Je blijft een paria omdat je wiegje op een andere plek stond. Ook onze maatschappij kent nog steeds klassen, al is het niet altijd even duidelijk, het is wel zo. En dan nog de hokjes van het geloof (in wie of wat dan ook), de politiek, het onderwijs …

In het boek Exodus (OT) kun je in de Tien Geboden of Tien Woorden lezen dat God niet wil dat we een beeld van Hem maken. Niet letterlijk door een afbeelding van bijvoorbeeld een dier wat hem zou voorstellen of als ‘een man met een baard in de hemel’. Maar ook figuurlijk kunnen we van God geen sluitend beeld maken.

Waarom zou het zijn dat God dit niet wil? Als we van Hem een beeld maken, dan maken we dat beeld naar onze eigen zin en voorstelling. We projecteren onszelf op dat beeld en maken daarmee God ‘hanteerbaar’. Als we dit niet doen, dan zal God altijd de Ontzagwekkende blijven die ons blijft verrassen en die wij niet kunnen manipuleren. Het element van verwondering en verstilling keert op die manier weer terug in ons leven … God is dichtbij maar we kunnen hem niet bezitten.

Misschien is het ook daarom dat we het ‘veilig’ vinden om van alles en iedereen een beeld te maken want als we dat niet zouden doen, dan zou dat betekenen dat je iedere keer opnieuw ‘kijkt’ naar iets of iemand, zonder vooroordeel. En als we durven het beeld van anderen los te laten, dan laten we ook het beeld van onszelf los, waardoor weer van alles mogelijk lijkt te worden. Een andere koers varen met jezelf en anderen, misschien wel een andere baan, emigreren, toch eens een praatje maken met die ‘rare’ collega … er komt weer ruimte in je leven. Laten we ff bij dat beeld stilstaan 🙂